Time dergisinin Mustafa Kemal’i kapak konusu yaptığı makale

Ölümünün 72’inci yıldönümünde, Time dergisinin Mustafa Kemal’i kapak konusu yaptığı makale :






“Hiç şüphesiz Mustafa Kemal Paşa modern tarihin en büyük isimlerinden biridir...” Bu sözler bazıları için beylik sözler ya da ‘resmi ideoloji’nin bilindik yinelemelerinden biri olarak algılanabilir. Ancak bu sözlerin tam 87 yıl önce ünlü Time dergisinde yer alan haber yorumdan alındığını hemen belirtelim.
Bugün en ünlü Atatürk fotoğraflarından biri haline gelen, Mustafa Kemal’in kalpaklı fotoğrafını kapağına taşıyan Time dergisi, 24 Mart 1923’te, o sıralar devam etmekte olan Lozan Konferansı’nı ve bu konferansın yapılabilmesini sağlayan süreci kapak konusu yaparak okuyucularına duyurmuştu. Hazırlanan haber-yorum için seçilen başlık da, kullanılan fotoğraf kadar ilginçti; Türk nerede kendisinin efendisidir?
Başlık ilginçti, zira o dönemde bir deyim halinde kullanılan bu soruya ‘cehennemde’ cevabı uygun bulunuyordu. Ve yazıda da açıklandığı gibi Mustafa Kemal bu soruya ‘Türkiye’de cevabının verilebilmesini mümkün kıldı. Aramızdan ayrılmasının 72’inci yıldönümünde Time’da yayınlanan o haber-yorumun çevirisini ve orjinalini yayınlıyoruz. Bugünden bakarak Atatürk’ü yargılayanlara o günlerden gelen bir hatırlatma ve O’nu anlamak isteyenler için bir katkı olması dileğiyle…



TÜRK NEREDE KENDİSİNİN EFENDİSİDİR?
Mustafa Kemal Paşa; ‘Türk nerede kendisinin efendisidir?’ deyimine, her zamanki ‘cehennemde’ yanıtının yerine, ‘Türkiye’de yanıtını vererek bu sözün aksini ispat etmiştir. Bu sözler Mustafa Kemal’in politikasının temel özelliklerini özetler. Bugün kendisi Türkiye’nin Kurtarıcısı olarak biliniyor. O milletini, yabancı bir otoriteye boyun eğeceği bir bataklıktan çıkararak kendi doğuştan var olan özelliklerinin farkına varmasını sağlayarak düşünce ve eylem özgürlüğüne ulaşmalarını getirdi. Mustafa Kemal, muhaliflerinin iftira çukurlarından tertemiz olarak çıkmayı başardı. Bu iftiralar onun bir vatan haini olmasından tutun da başka bir milletten olduğuna değin uzayıp giditordu. Mustafa Kemal katıksız bir Türk’tür (bazılarının iddia ettiği gibi Yahudi değil) ve Modern Türkiye’nin özü olduğunu da bütün dünyaya kanıtlamıştır. O, şöhretini üstlendiği bütün görevlerine bağlı kalarak elde etmiş en iyisinden bir askerdir. Ünlü ‘Yunanistan ve Türkiye’de Batı’nın sorunu’ adlı kitabın yazarı Prof. Arnold J. Toynbee Mustafa Kemal’i şöyle tanımlıyor: “O Türk’ün, daha iyi bir dünyayı beklemeksizin Anadolu’da kendisinin efendisi olabileceğini kişisel olarak gösterdi ve Ulusal Hareket O’nun önderliğinde hayat buldu”. Hiç şüphesiz Mustafa Kemal Paşa modern tarihin en büyük isimlerinden biridir. Ve şimdi O, Türkiye’nin kazandıklarına sahip çıkmaya azimli olarak Batı Uygarlığı’nın gizli güçlerine karşı duruyor.
Türk’ün Koşulları… Bütün Müttefik Hükümetleri, Lozan Anlaşması için Ankara Hükümeti’nin karşı tezlerini içeren tam metni geçen hafta aldı.
Türklerin getirdiği değişiklikler İngiltere’den çok Fransa ve İtalya’yı ilgilendiriyor. Türkler, yabancıların hangi koşullar altında ülkelerinde bulunmalarına ve iş yapmalarına izin verecek koşullarda değişiklik yapılmasında ısrarcı davranıyor. Elbette bu, Yakın Doğu’daki büyük ticari çıkarları açısından Fransa’ya büyük endişelere mal olabilir. Meis Adası’na yönelik talepler de İtalyanlar’ı hoşnut etmeyecektir. Bununla birlikte Britanya, Musul’la ilgili sorunların, Türkiye’nin de istediği şekilde, doğrudan görüşmelerle karara bağlanmasından memnun olacaktır. Ama ekonomi ile ilgili konuları daha sonra tekrar görüşmek üzere anlaşma metninden çıkarmayı içeren Türk önerisi, Britanya için ciddi bir zorluk oluşturabilir.
Bu arada Londra’daki müttefikler, Lozan Konferansı’nın devamı olarak addedilecek yeni müzakerelerin kapsamına karar veriyor. Öyle görünüyor ki Konferans, Türkler’in önerdiği gibi İstanbul’da değil de, Lozan’da yapılacak.
Time-24 Mart 1923



METNİN ORJİNALİ
Mustapha Kemal Pasha has disproved the adage, "Where is a Turk his own master?" by substituting the answer, "In Turkey! " for the usual retort, "In hell." These words sum up the fundamental characteristics of Kemal's policy. He stands today as the Emancipator of Turkey. He has lifted the people out of the slough of servile submission to alien authority, brought them to a realization of their inherent qualities and to an independence of thought and action. Kemal has stepped from the crucible of conflicting calumnies with an unstained reputation. Some of these wild reports charged him with being anything from a traitor to his country to being a "foreigner." Kemal is pure Turk (not, as some have said, a Jew) and has proved to the whole world that he is the core of Modern Turkey. He is a fine type of professional soldier, who has earned his laurels by sticking to his calling. Professor Arnold J. Toynbee, in his admirably written book, The Western Question in Greece and Turkey, says of him: "He proved by a personal demonstration that a Turk can be his own master in Anatolia without having to wait for a better world, and under his inspiration the National Movement sprang to life." Without doubt Mustapha Kemal Pasha is one of the great figures in contemporary history. He stands now against the unseen forces of Western civilization, determined to hold what Turkey has won.
Turk Terms
All the Allied Governments have now received the full text of the counterproposals to the Lausanne Treaty, forwarded by the Angora Government last week.
The extent of the Turkish amendments concern France and Italy more than Britain. The Turks have insisted on further modifications in regard to the conditions under which foreigners will be permitted to reside and do business in Turkey. This is sure to cause France a good deal of concern on account of her large trade interest in the Near East. A request for the island of Castellorizo may also be unwelcome to Italy. Britain, however, seems to be content to settle the Mosul question by direct negotiations, as suggested by Turkey. The Turkish proposal to lift the economic clauses out of the Treaty and reserve them for future discussion, may, however, prove to be a serious difficulty.