Kemalizm nedir? - Rıza Zelyut Köşe Yazısı

Kemal Atatürk'ün yaptıkları ve düşünceleri üzerine konuşanlar ve yazanlar; ikide bir Kemalizm'den söz ederler.
Lakin; bu terimi kullananların çoğunun bunun anlamını tam bildikleri kuşkuludur.
Kemalizm; Kemal isminden, Fransızca '-isme' ekiyle (okunuşu: izm) türetilmiş başka bir isimdir.
Türkçeye; 'Kemalcilik' diye çevirebiliriz bunu. Kemaliste ise; 'Kemalci' diyebiliriz.
Sözcüğü böyle çerçevelesek de bunun içeriği hakkında yorumlar çeşitlidir.
Kimileri; Kemalizm ile Atatürkçülüğü aynı görür iken; kimileri de Kemalizmi, Atatürkçülükten daha geri; antidemokratik bir akım ve hareket gibi göstermektedir.

NE ZAMAN KULLANILDI?
Kemalizmin ne demek olduğunu anlamak için; bu terimi kimlerin; hangi amaçla kullandığını bilmek gerektir.
Kemalizm sözcüğünü ilk kullananlar; 1919'dan itibaren Türkiye'yi işgal eden İngilizler ile Fransızlar oldular.
İngilizler; Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'da halkın bir kısmını örgütleyerek işgale karşı direniş başlattığını görünce; bu hareketi; önderinin ismine göre adlandırdı. Böylece, 1920'lerden itibaren Kemalizm sözcüğü Mustafa Kemal çevresinde birleşerek vatanı ve bağımsızlığı kurtarmaya çalışanlara verilmiş genel bir ad oldu. Bu adlandırma Batı'da ortak bir kabul gördü.
***
Bu aşamadan baktığımızda görürüz ki Kemalizm; Batılı işgal güçlerine karşı direnişin ideolojik ve politik terimi olarak belirginleşir.
Bu anlamda Kemalizm; batı sömürgeciliğine ve onun son biçimi olan emperyalizme karşıdır. Doğu'ya yönelik Haçlı saldırısına karşı direnişin de adıdır Kemalizm.
Kemalizm; ulusal kurtuluş savaşı vererek bağımsızlığını kazanma yolunda yürümenin de bir başka ismi sayılabilir. Bu haliyle de küresel bir terim niteliği kazanır.
Kemalizmin altında Fransız devriminin izlerini de görebilmekteyiz. Feodal krallıklara karşı ulusal varlığın ortaya çıktığı süreci de Türkiye açısından Kemalizmle anlatmak mümkündür.
Kemalizm; istiklalci çizgisini cumhuriyetle taçlandırarak demokrasiye geçmiştir. Ki; Kemalizm, aynı zamanda krallıktan demokrasiye geçişin de başka bir adı sayılabilir.
Bu akımın ikinci ayağını da devrimler süreci anlatır. Medeni Kanun'un kabul edilmesi, kadınlara çağdaş hakların verilmesi; kılık ve kıyafetin değiştirilmesi, takvimlerin, ölçülerin Batı ölçülerine uyarlanması, eğitimin laikleştirilmesi ve öbür adımlar; Kemalizmin ikinci aşamasını gösterir. Bu aşama; birinci aşamanın tamamlanması sayılabilir.
***
Şimdi soru şudur: Peki Atatürkçülük nereye konulacak?
Atatürkçülük; bağımsızlığını kazanmış; devrimlerini az çok yoluna koymuş olan Türkiye'nin; 1930'ların dünyasına karşı geliştirdiği bir savunma ideolojisidir.
Çünkü bu dönemde; Avrupa Hitler-Mussolini faşizminin tehdidi altındaydı. Sovyetler Birliği'nde Stalin, komünist görüntülü bir faşizmi devreye sokmuştu. Japonya da aynı dalga ile sarsılmış; Çin'i işgale hazırlanıyordu.
İkinci Dünya Savaşı'nın patlamak üzere olduğunu; Mustafa Kemal; 'Görmüyor musunuz Hitler Avrupa'yı yutmak istiyor!' biçimindeki çığlık çığlığa uyarısıyla ortaya koyuyordu ve Türkiye açık açık Hitler'e karşı bir tutum içine girmişti.
Bu süreçte; Türkiye; Batı'dan da etkilenerek; savaşa hazırlanabilmek ihtiyacını da duyarak milliyetçi bir çizgi geliştirildi. Türk kimliğinin pek belirgin biçimde öne çıkartıldığı bu üçüncü döneme biz Atatürkçülük diyebiliriz.
Mustafa Kemal; bu çizgiyi tarih ve dil araştırmalarına dayandırmak için yoğun bilimsel çalışmalar yürütülmesini sağlamıştı; Türk Tarih Kurumu; Türk Dil Kurumu gibi nitelikli kurumlar kurdurmuştu.
***
Sonraki süreçte; özellikle de 12 Eylül 1980 darbesinin ardından; Atatürkçülük; Amerikancı generaller elinde gericiliğin yeniden kurumsallaştırıldığı bir çağdışı çizginin adı haline getirildi. Bugün o karşıdevrimci olayları ele alanlar; Atatürkçülüğü de Kemalizmi de Kenan Evrencilikle karıştırıyorlar.
Umarım ki üniversitelerimizin tarih ve siyasal bilimler kürsüleri bu yaptığımız basit sınıflandırmanın farkına vararak Kemalizm terimini doğru açıklarlar.

Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatı, anıları, fotoğrafları, nutukları, mektupları, devrimleri