Paris Camisi’nde Atatürk’ten ışıklar ve izler

Paris Camisi’nde Atatürk’ten ışıklar ve izler var

 Üzeyir Lokman ÇAYCI/PARİS
Paris Camisi ve Abbas Bencheikh El Hocine 10 Mayıs 1989 tarihinde Paris Camisi ve Enstitüsü rektörü Abbas Bencheikh El Hocine (1) ile görüştüm.
Sultan Abdülhamid (2) zamanında Avrupa ülkelerinin başkentlerinde birer külliye yapılması düşünülüyor. Bu plan çerçevesinde ilk külliye Berlin’de inşa ediliyor. Daha sonra ikinci cami teklifi o zamanki Fransız hükümetine yapılıyor. Fransa Hükümeti ise bütün masraflar Osmanlı Hükümeti tarafından karşılanması şartıyla bu teklifi olumlu karşılıyor. Yani Paris Camisi’nin ilk kuruluş planı Abdülhamit Han vasıtasıyla gündeme getiriliyor. Sultan Abdülhamid’in tahttan indirilmesi ve sonra 10 Şubat 1918 tarihinde ölümünden sonra başlayan İkinci Cihan Harbi (1922 – 1926) bu projeyi durduruyor.
Bu arada Fransız ordusunda görev yapan Müslüman askerler Osmanlı’larla savaştırılıyorlar. Bu savaşta bir çok Müslüman asker Osmanlılar tarafından öldürülüyor.
Savaştan sonra Fransız Parlamentosu üyeleri savaşta ölen askerlerin hatırasına birer anıt yapmak istiyorlar. Hıristiyan askerler için bir anıt dikilirken Müslümanların hatırasına da onları temsilen bir cami yapılmasını Gadduri Bin Cabrid (3) isimli bir kişi teklif ediyor. Bu teklif kabul edildikten sonra Fransız parlamentosunda müzakereleri yapılıyor. Paris Belediyesi’nden bugünkü yeri satın alınıyor. Bunun için de kanun çıkarılarak gerekli izin veriliyor. O zamanki çeşitli Müslüman devletlerden ve ekserisi Fransız kolonileri olan devletlerden para toplanıyor.
Abbas Bencheikh El Hocine, Paris Camisi rektörü olduktan sonraki dönemi anlatırken şunları ifade etti : «Camiyi devraldığım zaman oldukça haraptı. Tamir ve tanzimi için bugüne kadar elimden ne geliyorsa yaptım. Müslüman göçmenlerin ve Müslüman Fransızların dini konulardaki başvurabilecekleri tek merci burasıdır. Biz evlenenlere de sertifika veriyoruz. Bizim camimiz diğer camilerin gözetleyicisi durumundadır.» dedi.

Paris Camisi’nde Atatürk’ten ışıklar ve izler var.

Bencheikh El Hocine Abbas : «Mustafa Kemal Atatürk’ün de Paris Camisi’nde izleri bulunduğunu» ifade etti.
Şeyh Hamza Ebubekir’in Bencheikh El Hocine Abbas’a anlattıklarına göre : «Mustafa Kemal Atatürk, Abdülhamid’in ölümünden sonra 1938 yılına kadar her yıl Paris Camisi’ne «bizim de çorbada tuzumuz bulunsun» diye, yirmi bin frank para gönderdi. Atatürk’ün ölümünden sonra da bu yardım kesildi.
Bencheikh El Hocine Abbas bunları anlattıktan sonra bana «Biz Müslüman Türk kardeşlerimizi çok seviyoruz. Kendilerinin gönlümüzde büyük bir yeri vardır. Türkler tarih boyunca İslamiyet’e çok büyük hizmetler verdiler. İslamiyet’i yaydılar. Türkler için İslam’ı yaşamaları halinde büyük şan ve şeref var…»
Daha sonra Paris Camisi ile ilgili çeşitli açıklamalar yaptı. Müslüman ustaların akıl nurlarının taşlara nakşedildiği Paris Camisi (4) stil olarak Kuzey Afrika İslam sanatını yansıtmaktadır. Caminin bölümleri ise şöyle : Cami kısmı, revaklı giriş, kütüphane kısmı, revaklı büyük avlu (5) yani bahçe kısmı ve geniş teşrifat salonu olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır.
İran Şahı Rıza Pehlevi tarafından camiye hediye edilen Djanchaghan Fabrikası tarafından dokunan 7,64 x 4,37 metre ölçülerindeki kıymetli bir halı Paris Camisi’nde bulunmaktadır. 33 metre yüksekliğinde minaresi bulunan Paris Camisi’nin bayanlar ve erkekler için birer de hamamı bulunmaktadır.
Tüm bölümlerin idaresi ve bakımı için elli kişi ve din hizmetleri için de on din adamı görev yapıyor.
«1928 –1932 yılları arasında Ahmet Haşim’in (6) Paris’e geldiğinde Paris Camisi’ni çok beğendiğini ve bunu şiirlerine yansıttığını» ifade etti. Paris Camisi inşaatı 1919 yılında başlamış ve 1926 yılında tamamlanmıştır. İlk rektör Gadduri Bin Cabrid’dir. Bundan sonra Şeyh Hamza Ebubekir rektör olmuştur. Ancak yaptığı yolsuzluk ve hakkında çıkan olumsuz iddialarla görevden alındı. Yerine Bencheikh El Hocine Abbas tayin edildi. Benim kendisiyle görüşmemden kısa süre sonra, yani 01.06.1989 tarihinde hayata gözlerini yumdu.
Rektörlüğe Dr. Dalil Boubakeur (7) getirildi.
Paris, 31.08.2009
(1) Şeyh Hamza Ebubekir’den sonra 1982’de Paris Camisi’ne rektör olan Abbas Bencheikh El Hocine 1912 doğumlu bir Cezayir vatandaşı. Marsilya müftüsü Soheib Bencheikh ve yazar Ghaleb Bencheikh’in babası.
(2) Sultan Abdülhamid, Sultan Abdülmecid’in oğludur. 21 Eylül 1842 tarihinde doğdu. 10 Şubat 1918 tarihinde vefat etti.
(3) Gadduri Bin Cabrid : Paris Camisi’nin yapımında çok ciddi gayretler gösterdiği biliniyor. Fas’ta doğmuş ve Cezayir’e yerleşmiş Müslümanlardandır. Başlangıçta tercüman gibi çalışmış, sonra Fas Kraliyet ailesi tarafından Paris Camisi ve Külliyesinin müdürlüğüne getirilmiştir. Bu kişi yaklaşık yirmi yıl görev yapmış, vefatından sonra cenazesi caminin bahçe kısmına gömülmüştür. Şu an kabri cam bahçe kısmında bulunmaktadır.
(4) Paris Camisi, Fransa’da devletçe tanınan Müslüman tek dini kuruluş. 1982 – 1989 yılları arasında 7 yılda 7000 kişinin İslam’a giriş töreni yapıldı. Adresi : 2, Place du Puits de l’Ermite, 75005 Paris
Telefon : 01 45 35 97 33

(5) Revaklı avlu : Mimarlıkta bir yapının ortasında, önünde ya da arkasında duvarlarla çevrili üstü açık alan, yer. Yapının ortasında bulunursa buna içavlu denir.

(6) Ahmet Haşim 1885 yılında Bağdat’ta doğdu. 1932 yılında böbrek rahatsızlığı nedeniyle Frankfurt’a giderek tedavi görmüş ve 4 Haziran 1933 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir. Fizan Mutasarrıfı Arif Hikmet Bey’in oğludur.12 yaşlarındayken annesinin ölümü üzerine babasıyla İstanbul’a gelmiştir.

(7) Dr. Dalil Boubakeur (Dalil Ebubekir) 02.11.1940 tarihinde Skikda’da (Cezayir) doğdu. Paris Tıp Fakültesi ve Mısır El Ezher Üniversitesi (Edebiyat ve sanat) mezunu.1957 – 1982 yılları arasında Paris Camisi’nin rektörlüğünü yapan Hamza Boubekeur’in (Hamza Ebubekir) oğludur. Fransa İslam Konseyi (CFCM)’nin ilk başkanıdır. 1992 yılından beri de Paris Camisi’nin rektörlüğünü yapmaktadır. «Haram ve helal konusu, Coca Cola’da alkol var mı? Müslümanlar arası iletişim, Peygamberler vb. konularda duyuru, konferans ve açıklamalarıyla tanınıyor.»

Üzeyir Lokman ÇAYCI/PARİS

Resim : (Önde oturan) Abbas Bencheikh El Hocine,
solda ayakta Abbas Bencheikh El Hocine’in yardımcısı ve sağda Üzeyir Lokman ÇAYCI görülüyor.

Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatı, anıları, fotoğrafları, nutukları, mektupları, devrimleri