“Rönesans ve Atatürk”

1974 yılının Ağustos ayında doğum gününü kutlamaya hazırlanan küçük bir çocuktum. Benim gibi Ağustos ayında doğmuş olan Mete Akyol ise aynı tarihte, yani kendi doğum gününde tutsaktı. Kıbrıs Barış Harekatını izlemek için gittiği adada “Rum Ulusal Muhafız Birliği” tarafından tutsak edilmiş ve sorguya alınmıştı. Türk gazeteci Adem Yavuz şehit olmuş, Babıali’nin ağabeylerinden Ergin Konuksever ise sırtından vurularak yaralanmıştı. Babam ve arkadaşlarının onlardan bir haber almak için nasıl kıvrandıklarını hiç unutmadım. Mete Ağabey doğum gününde tutsak olarak ifade verdiği
anısını kaleme alarak Türk ve Yunan gazeteciler arasında 1981 yılında oluş- turulan Abdi İpekçi Barış Ödülü’ne layık görülmüş ve Atina’da Yunan Gazeteciler Derneğinde yapılan bir Gençliğin Dünyası Kaya Boztepe Bir Mete Akyol Anısı, “Rönesans ve Atatürk” Mete Akyol Kıbrıs’ta tutuklanışı sonrasında cezaevi çıkışında gazetecilere yaşadıklarını anlatıyor 110 BD ARALIK 2016 nın özel odasına... Ve bir Anadolu tepesinin yamacında koyunlarına kaval çalan çobandan, saraylarda Mozart’ı canlandıran virtüözlere değin uzanan geniş yelpazeli meslek yaşamına sahip duayen Gazeteci Mete Akyol’un “Bir Başkadır Benim Mesleğim” dediği yılları, gazeteciliği anlatılmaktadır. İşte Mete Akyol’u anlatan en güzel paragraf bence. Daha lise öğrencisiyken atlatma haberle muhabirliğe başlayan, kendisine polis süsü vererek gizli görev yapıyormuş gibi garson kılığına girip Hindistan’ın efsanevi Başbakanı Nehru geldiğinde, Adnan Menderes tutuklanmadan önceki son fotoğrafta aynı karede yer alan tek gazeteciydi. İnönü’den Gürsel’e, Sunay’dan Demirel’e, Ecevit’den Deniz Gezmiş’e uzanan hikayelerini dinlemek benim için paha biçilmez bir değerdi. Son buluşmamızda keyifle anlatıyordu. Söz annemden ve Hacettepe’den açılınca hiç üşenmeden içeri gitti, dosyaları karıştırdı ve “Hah!” dedi, “Buldum.” Doğramacı’nın imzaladığı kağıdı gösterdi bana gülümseyerek. “Bu ne biliyor musun?” diye sordu. Doğramacı’ya sordum, “Bu ülkeye yaptığınız en büyük hizmet nedir?” dedim, “Bana ne cevap verdi biliyor musun, Mehmet Haberal’ın törenle kendisine verilmişti. O çok sevdiği Büyükada’da kendisiyle sohbet ederken en çok dikkatimi çeken üç konu vardı. Her an bir muzırlık yapacakmış görüntüsü veren küçük bir çocuğun zeka dolu bakışları, insanın içini ısıtan gülümsemesi ve eşi Gülçin Hanım’a olan büyük aşkı. Elimde bir kitabı var, okuyorum. En acımasız savaşların cephelerindeki barut kokularından, en ünlü sanatçıların kulak arkalarındaki parfüm kokularına... Tarladaki işçinin yalnızca ekmek, soğan, salatalık bulunan sofrasından, kralların yalnızca kuş sütü bulunmayan sofralarına... Temizlik işçilerinin yatakhanesinden, Cumhurbaşkanı- Mete Akyol İsmet İnönü ile. Akyol, gazetecilik yaptığı dönemlerde siyasi liderlerle yakın ilişki kurabilen sayılı gazetecilerden biriydi. 111 BD ARALIK 2016 Ronsard, Montaigne, Rabelais, François Clouet, Louvre Sarayı’nı yapan Pierre Loscot, Tuileries Sarayını yapan Jean Bullant, hümanizm akımında Erasmus, Röklen, Luther, Shakespeare, Cervantes, Rembrandt, dünyanın güneş etrafında döndüğünü söyleyen Kopernik! Ticaret, endüstri, eğitim; bütün bu gelişmeler ve bir çırpıda sayabileceğin en az 300 isim, doğru mu? Ne yapmıştır bu insanlar? Kilisenin baskısından kurtulup modernleşme çağına geçmiş- lerdir, eğitime önem vermişlerdir, kilisenin dar ve değiştirilemez diye düşünülen görüşünü yıkmışlardır. Bunun yerine bilimsel düşünce hakim olmuştur. Reformlar başlamış- tır. Bilim ve teknikteki gelişmeler hızlanmıştır. Ekonomi alanında yeni uygulamalar ortaya çıkmıştır. Avrupa’da sanattan zevk alan aydın ve halk sınıfı oluşmuştur. Kağıt ve matba- önünü açmaktır.” dedi “Ben de yazıp imzalattım!” Her buluşmamızda konu mutlaka Atatürk’e gelirdi. Atatürk’ün savaşta kullandığı bir manevra ile ilgili hikaye paylaştım kendisiyle. Çok beğendi ve bana o güne kadar duymadığım, hayatımın sonuna kadar da unutmayıp, her fırsatta herkesle paylaşacağım muhteşem bir konuşma yaptı. “Rönesansı düşün.” diye başladı sözlerine. “Tam 300 yıl. Ortaçağın sonu. Sanat, bilim, felsefe ve mimarlıkla bağın tekrar kurulmasını düşün. Deneysel düşüncenin canlanması, matbaanın bulunması, bilginin geniş kitlelerle paylaşımı. İnsanın keşfedilmesi, yeni bir Avrupalılık kültürünün doğması. Hiçbir kıymeti olmayan, engizisyon mahkemelerinde haksız yere ve çok defa sırf servetlerini ele geçirebilmek için öldürülen, papazlar tarafından çeşitli menfaatler karşılığında günahları affedilen, cennetten yer verilen insanların isyanı! Dünya’nın yuvarlak olduğunu, döndüğü söyleyen Galile gibi işkence gören, öldürülen düşünürleri ve Rönesans ile beraber ilim ve teknolojideki ilerleme, insan ve tabiat sevgisinin öne çıkmasını düşün. Edebiyat, tarih ve arkeolojiye verilen önem, resim, tasvir anlayışı, mimaride gotik tarzın terk edilişi, barok ve rokoko üslupları, sadelik ve tabiiliği düşün. Raphael Sanzio, Michelangelo, Machiavel, Tasso, Rafael, Leonardo da Vinci, “Ümmet olmaktan millet olmaya geçen bu yolda Atatürk’ün bu kadar kısa bir süre içinde yaptıklarına bakınca onun ne kadar zeki ve önemli bir insan olduğunu bir kere daha anlıyorsun...” 112 BD ARALIK 2016 bunları tek başına ve inanılmaz kısa bir sürede gerçekleştirdi. Eğer onun başarıları sadece savaş alanında olsaydı sadece büyük bir asker diye anılırdı. Ümmet olmaktan millet olmaya geçen bu yolda onun bu kadar kısa bir süre içinde yaptıklarına bakınca onun ne kadar zeki ve önemli bir insan olduğunu bir kere daha anlıyorsun...” Seni çok özleyeceğiz Mete Ağabey. • anın kullanılmasıyla İncil farklı dillere çevrilmiştir ve din adamları- na olan güven azalmıştır. Onların halk üzerindeki otoritesi sarsılmış- tır. Avrupa’nın her yönden geliş- mesine ve güçlenmesine öncülük etmiştir. Aydınlanma Çağı’na zemin olmuştur. İ şte Atatürk’ün ne kadar büyük ve ulaşılmaz bir lider olduğunun en güzel kanıtı. Atatürk bütün Saat 13:30’da elektronik postama bakıp derse girmek istedim. TAC’den Tuncer ağabeyin mesajını görünce kalakaldım. Önce bir yanlışlık vardır diye düşündüm. Sonra peş peşe gelen diğer mesajlarla kabullenmek zorunda kaldım. Kürsüde dersimi anlatırken bir kaç kez tekledim. Öğrencilerimden özür dileyerek tutukluğumun nedenini söyledim: Çok sevgili bir ağabeyimi kaybettim. Mete Akyol’u... Çocukların hepsi olmasa da bir kısmı onu Silivri önünde başlattığı nöbetten tanıyorlardı. Bense, taa Orta 3’deyken, bir Tarsus ziyaretinde bana verdiği iki kilo fıstıktan bu yana tanıyordum. Onu tanımış olmaktan, onun kardeşi olmaktan hep onur ve gurur duydum. Mete ağabeyi kaybetmekten tarifsiz üzüntü duyuyorum. Hem bir ağabeyimizi hem de babamızın bir sevgi mirasını kaybettik. Başta ailesi olmak üzere tüm sevenlerine, TAO ve TAC camiasına başsağlığı dilerim. Mustafa Tokyay *** Çok değerli bir ağabeyimizi kaybettik. Harika bir gazeteci ve iyi bir Beşiktaş- lıydı. En son 27 Mayıs 1960’ta Anıtkabir’de bir ağaca çıkmış coşkulu katılımcıların resmini çekiyordu. Beni görünce de ‘Bizler fikir işçisiyiz’ diyordu. Gerçek bir gazeteci ve fikir adamıydı. Ruhu şad olsun. Allah rahmet eylesin. Bütün yakınlarına, sınıf arkadaşlarına ve okulumuz mezunlarına başsağlığı diliyorum. Mahmut Telli

Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatı, anıları, fotoğrafları, nutukları, mektupları, devrimleri